Kruiden en specerijen
Specerijen en kruiden zijn beide plantaardig. Het verschil tussen de twee is niet vastomlijnd. Met kruid wordt meestal verwezen naar een specerij afkomstig van een kleine groene plant. Zulke planten groeien vaker in gematigde klimaten en voornamelijk het bladgroen en stengels worden gebruikt als smaakmaker. Met specerij wordt meestal verwezen naar een smaakmaker uit andere, voornamelijk tropische klimaten. Van deze planten worden ook de bloemknoppen, meeldraden, zaadjes, vruchten, bast, en wortelstok gebruikt.
Voorbeelden van specerijen zijn
kruidnagel (bloemknop)
saffraan (meeldraad
mosterd (zaad)
karwij (zaad)
koriander (zaad)
peper (vrucht)
piment (vrucht)
jeneverbes (vrucht)
kaneel (bast)
gember (wortelstok)
geelwortel (wortelstok)
Keukenzout
Keukenzout (natriumchloride of NaCl) is bij kamertemperatuur een witte kristallijne stof met een vierkante kristalvorm, die goed oplosbaar is in water (het mengsel van zout en water wordt ook wel pekel genoemd).
Zout is bij het grote publiek het meest bekend als smaakmiddel en smaakversterker in de keuken, bij het koken. Zout geeft een zoute smaak aan voedsel, bij gewenning aan toegevoegd zout smaken bijvoorbeeld aardappelen, groenten en vlees zonder zout vrij flauw.
Zout wordt ook gebruikt als bewaarmiddel: vóór de uitvinding van de koelkast werd vlees en vis bestrooid met zout en bewaard in 'zoutkisten' - deze bewerking wordt "pekelen" genoemd. Door voedsel met zout in te wrijven, drogen de aanwezige bacteriën uit, waardoor dit voedsel niet bederft.
Dagelijks heeft het menselijk lichaam minimaal 1 tot 3 gram zout nodig om goed te kunnen functioneren. In Nederland wordt gemiddeld 10 tot 12 gram zout per dag genuttigd. Dat is veel te veel. En ook heel ongezond. Er zit veel zout in kant-en-klaar producten en brood.
Te veel zout eten veroorzaakt in sommige gevallen hoge bloeddruk, hetgeen weer hart- en vaatziekten kan veroorzaken. Jaarlijks sterven in Nederland ruim 5000 mensen als gevolg van een te hoge zoutconsumptie.
Zout als geneesmiddel
In de geschiedenis werd zout door sommigen beschouwd als een wondermiddel. Allerlei kwalen werden ermee behandeld zoals:
- hoesten
- keelpijn
- tand- en kiespijn
- huidproblemen zoals Psoriasis
- en zelfs luiheid (?!)
Ook nu wordt zout gebruikt voor allerlei kwalen. Zo is het een deel van infuusvloeistoffen. Een zout waterbad zou goed zijn tegen gezwollen voeten, gorgelen met zout water stilt de pijn van een ontstoken keel en zout water wordt aanbevolen voor het spoelen van de neus bij een verkoudheid.
Verse kruiden uit eigen tuin
Het gebruik van verse kruiden tilt je warme of koude gerecht naar een hoger niveau. Ze brengen zoveel extra smaak aan je gerecht. Logisch dus dat er in bijna elke keuken wel 1 of meer potjes met verse kruiden staan. Met de juiste verzorging zullen sommige kruiden – zoals munt, rozemarijn & tijm – je een jaar rond plezier geven. Hier wat tips voor het starten met het onderhouden van je eigen kruidentuin.
Alles begint bij de aankoop van de kruiden. Meestal vind je in tuincentra de kruiden in zaadvorm. Dit omdat het kweken van kruiden echt niet moeilijk is. Vul een pot met zaai-en stekpotgrond en maak het oppervlak glad. Verspreid de zaadjes over het oppervlak maar zorg voor genoeg ruimte tussen de zaadjes. Dek af met een dun laagje potgrond (2 tot 4mm is voldoende). Geef water en bedek nadien met een glasplaat. Vermijd felle zon. De meeste kruiden zoals peterselie, koriander, bieslook en basilicum kunnen in hun originele pot blijven staan. 6 weken na het planten geef je best elke twee weken een meststof speciaal voor kruiden. Oogst de blaadjes bovenaan de plant, op die manier stimuleer je de plant om verse zijtakjes te produceren.
Je kan ook kiezen voor een heel gemakkelijke oplossing: je koopt gewoon volgroeide kruiden die je onmiddellijk kan gebruiken. Koop alleen volle, goed uitziende planten en kies liever geen plant waarvan de wortels uit de pot groeien.
Het plezier van verse kruiden te gebruiken, gaat nog wel eens mis en bovendien kan je die kruiden meestal niet lang houden. Ze zijn meestal onder zeer kunstmatige omstandigheden gekweekt en staan in flinterdunne potjes. De meeste van ons geven te vaak water door de plant in het koude water te dompelen, of geven veel te weinig water waardoor de plant uitdroogt. De kleine hoeveel potgrond die in het potje aanwezig is, geef dan ook nog eens te weinig voeding aan de plant. Ben je echter vastbesloten om de plantjes te redden? Verpot ze dan onmiddellijk na het aankopen en geef hen op regelmatige basis lauw water. Bepaal de frequentie van water geven door regelmatig de pot op te tillen: als je merkt dat de pot lichter geworden is, geef je best opnieuw water. Geef ook regelmatig een meststof geschikt voor kruiden. Op die manier zal je nieuwe groei stimuleren. Pas ook hier weer het principe toe dat je enkel de bovenste blaadjes op een voorzichtige manier oogst.